Leven volgens je biologische klok

Ons lichaam heeft een inwendige klok. Ons systeem is gevoelig voor licht en donker, temperatuur, tijd en energie. Door te leven volgens onze biologische klok kunnen we ons hormonale systeem bijvoorbeeld ondersteunen. In de tijd dat er nog geen kunstlicht was, verwarming, airco en ook geen overmatig gebruik van schermen met blauw licht, leefde de mens volgens die klok. Werd het schemerig, dan ging je slapen, werd het licht dan werd je vanzelf wakker. We noemen het ons circadiaanse ritme.

Ik ga je uitleggen hoe het werkt én wat je kan doen om je biologische klok te herstellen.

Een circadiaans ritme is een biologisch ritme waarvan de cyclus ongeveer één dag duurt (Latijn: circa = rond, dies = dag). Men spreekt ook wel van een 24-uursritme of bij dieren van een slaap-waakritme.

Waar zit die klok?

Deze klok bevindt zich in de hypothalamus, een gebied in de hersenen, en heet SCN (Supra Chiasmatische Nuclei). Deze masterklok is rechtstreeks verbonden met het netvlies in onze ogen en bevindt zich ook in de buurt van onze ogen. Maar ook onze organen hebben een klok, onze hormonen werken volgens een bepaalde klok, onze darmen, eigenlijk ons hele lichaam.

De zogenoemde perifere klokken, zijn afhankelijk van energie die binnenkomt – bijvoorbeeld uit voedsel – en energie die wordt verbruikt – zoals door beweging. We kunnen deze diverse klokken resetten door licht en verandering van omgeving. Bijvoorbeeld als je op reis gaat en naar een andere tijdzone vliegt. Deze biologische klok zorgt ervoor dat je ’s ochtends als je wakker wordt, want in de ochtend wordt er cortisol aangemaakt en dat je weer kan gaan slapen als het donker wordt, doordat er melatonine wordt aangemaakt.

Welke factoren kunnen je biologische kok verstoren?

Wisselende werktijden en nachtdiensten
Reizen naar een andere tijdzone
Beeldschermen/blauw licht
Eten
Licht en donker

Er zijn meer dan 100 lichaamsfuncties die onder invloed staan van je biologische klok.

Cortisol en melatonine

Cortisol kennen we als ons stresshormoon. Maar als we geen wekker zouden hebben, zou dit hormoon ons onder invloed van licht wakker maken. Cortisol is in de avond het laagst en in de ochtend op z’n hoogst. We noemen dit een CAR (Cortisol Awakening Response). De tegenhanger is melatonine. Dit is ons slaaphormoon. Melatonine is in de ochtend op z’n laagst en in de avond/nacht op z’n hoogst. Het is heel belangrijk dat deze 2 in harmonie zijn met elkaar.

Wat gebeurt er als je klok niet gelijk loopt?

Slaapproblemen
Lage energie levels
Een verstoorde spijsvertering; obstipatie
Gewichtstoename
Verstoorde hormoonhuishouding
Verminderde afweer

5 tips om je biologische klok te herstellen

De rust, regelmaat en reinheid die oma hanteerde zijn toch wel van belang! Met deze tips ben je al heel goed bezig:

Hou een regelmatig ritme aan en sta elke dag op dezelfde tijd op, ga elke dag op dezelfde tijd naar bed. Ook in het weekend. Als je het eenmaal gewend bent, wil je niet anders meer.
Zorg dat je zoveel als mogelijk buiten bent. Zeker als je bijvoorbeeld werkt in een kantoor zonder daglicht, nachtdiensten draait of om andere redenen weinig daglicht ziet. Bij voorkeur ga je binnen het uur na zonsopgang even naar buiten. Een wandeling vóór het ontbijt is top, maar heb je daar geen tijd voor, loop een rondje door je tuin en neem meteen wat licht op in de ogen. Zet ook niet meteen een zonnebril op zo gauw je een straaltje zon ziet, het is goed voor onze aanmaak van vitamine D (ook wel een pro-hormoon genoemd) om regelmatig licht en zon te zien.
Beperk schermtijd, zeker in de avond. Het maakt ons brein actief en er wordt minder melatonine aangemaakt als je in de avond teveel blauw licht ziet. Gebruik eventueel een blauw-licht-bril.
Sport niet te intensief in de avond. Na de maaltijd: digest and rest. Als je na het avondeten gaat sporten, is de spijsvertering minder goed én je maakt bij intensief sporten adrenaline aan, wat er dan weer voor zorgt dat je actief wordt. Het kan het inslapen belemmeren. Een wandeling na het eten is prima.
Eet op regelmatige momenten, dat vindt onze spijsvertering ook fijn.

Herstel van onze biologische klok ofwel het circadiaanse ritme kan bijdragen bij een disbalans in de hormonen. Dus heb je veel last van PMS, onregelmatige cyclus, moeite om zwanger te raken, een nare overgangsperiode, schildklierklachten of een andere disbalans in je hormonen, dan is dit een mooie manier om meer balans te krijgen.

Voeding en leefstijl helpen daarbij maar met fytotherapie (kruiden) kan je vaak nog meer bereiken. Ga echter niet lukraak iets kopen, dan raak je soms verder van huis. Heb je hulp nodig? Dan ben je welkom in de praktijk.